Ulubey ve Kabadüz'de Yol Vurgunu

Sayıştay raporlarında, karayollarında iş yapan yüklenicilerin çevirdikleri ‘oyunlar’ gözler önüne serildi. Yüklenicilerin, imalat aşamasında öncelikle yüksek teklif verilen iş kalemlerini yaptıkları, düşük teklif verilen iş kalemlerini ise, sözleşme tutarının iş artışı ya da imalat değişiklikleri gibi nedenlerle tamamlanması nedeniyle yapmadan sözleşmeyi sonlandırdıkları tespit edildi.

Sayıştay’ın Karayolları Genel Müdürlüğü Raporu’nda, karayollarında iş yapan bazı yüklenicilerin uygulamaları ile devleti nasıl zarara uğrattıkları da ortaya konuldu. Rapora göre süreç şöyle işliyor: Kamu İhale Yasası’na göre ihale edilen birim fiyat teklifli bazı işlerde, işin belli kısımlarına isteklilerin yaklaşık maliyet fiyatına göre yüksek teklif verdikleri, özellikle işin sonraki aşamalarında yapılmasını bekledikleri iş kalemlerine ise düşük teklif verdikleri görüldü. Bu şekilde toplamda en düşük fiyatı vererek ihaleyi alan yüklenicilerin, imalat aşamasında öncelikle yüksek teklif verilen iş kalemlerini yaptıkları, düşük teklif verilen iş kalemlerini ise sözleşme tutarının iş artışı ya da imalat değişiklikleri gibi nedenlerle tamamlanması nedeniyle yapmadan sözleşmeyi sonlandırdıkları tespit edildi. Bunun sonucunda da ihale konusu proje yarım kalıyor. Daha sonra yapılan ikmal ihalelerinde ise önceki ihalede düşük teklif verilen iş kalemleri, daha yüksek fiyatlarla ihale edilerek yapılıyor. Bu şekilde projeler planlanan maliyetin çok üzerinde bedellerle, üstelik de gecikmeli olarak bitiriliyor. Raporda, söz konusu yöntemle yapılan işlerin süreci, ‘Ordu-Ulubey Ayrımı - Kabadüz İl Yolu Km 0+000-21+300 Arası Yol Yapım İşleri’ özelinde açıklandı. YÜKLENİCİ TARAFINDAN TAM 311 KAT FAZLA FİYAT TEKLİF EDİLDİ 109 milyon 294 bin228,79 lira yaklaşık maliyetli işte, toprak tesviye işleri için yüzde 37, sanat yapıları için yüzde 30, üstyapı işleri için yüzde 42, oto korkuluk işleri için yüzde 86 indirimli teklif verildi. Ancak köprü işleri için 9 milyon liralık yaklaşık maliyete karşılık 26 milyon 307 bin 30 liralık teklifte bulunuldu. Artış yüzde 190 oldu. Köprü işlerinde sadece bir iş kalemi için yaklaşık maliyet fiyatına göre yüklenici tarafından tam 311 kat fazla fiyat teklif edildi. Raporda şöyle denildi: “Bu işte en çok dikkat çeken iş kalemi, KGM/3805-Ö poz numaralı “Neopren (lastik)mesnet tertibatı (içi çelik fretli)” iş kalemidir. Bu iş kaleminde, yaklaşık maliyet fiyatına göre yüklenici tarafından teklif edilen fiyat tam 311 kat fazla olmuştur. Sadece 25,89 TL/dm3 yaklaşık maliyete karşılık, 8 bin 50,00 TL/dm3 teklif verilmiştir. 109 milyon 294 bin 228,79 TL yaklaşık maliyet içindeki ağırlığı yüzde 8,30 olan köprü işleri için verilen teklif, toplam teklif bedelinin yüzde 29,40’ını oluşturmaktadır. Fiili gerçekleşme durumuna bakıldığında ise, 05.10.2018 tarihli 5 nolu hak ediş itibarı ile toplam 72 milyon 622 bin 673,10 TL imalat yapılmış olup, bu imalatın 64 milyon 637 bin 847,75 TL’si, teklif bedeli 26 milyon 307 bin 30 TL olan köprü işlerine harcanmıştır. Diğer bir ifadeyle; yaklaşık maliyet içindeki oranı yüzde 8,30, toplam teklif içindeki oranı yüzde 29,40 olan köprü işleri için ödenen tutar 5 nolu hak ediş itibariyle, sözleşme bedelinin yüzde 72 sini bulmuştur. Yaklaşık maliyeti, yaklaşık 9 milyon TL; teklif bedeli yaklaşık 26 milyon TL olan köprü imalatları için bu kadar yüksek tutar ödenmesinin sebebi, yaklaşık maliyette yer alan köprü işlerinin, iş miktarı olarak hatalı belirlenmesi ve yüklenicinin bu gruptaki işler için yaklaşık maliyete göre yüksek fiyat teklif etmesidir.” AŞIRI YÜKSEK İNDİRİMLİ FİYATLARLA AVANTAJLI KONUMA GELMİŞ “Yüklenici köprü grubu işleri için yaklaşık maliyete göre, yüzde 190 fazla fiyat teklif etmiş, diğer iş gruplarında aşırı yüksek indirimli fiyatlar teklif ederek toplamda en avantajlı teklif olmuştur” denilen raporda; “İşin tamamının yapılmış olması durumunda, verilen teklifte hiçbir sorun olmadığı açıktır. Ancak yüklenicinin mevcut durumda işin tamamını yapmasına imkân bulunmamaktadır. Çünkü sözleşme bedeli, yüksek bedel teklif edilen imalat miktarlarındaki artışlar nedeniyle tamamlanmak üzeredir ve sözleşme tutarı kadar iş yapıldıktan sonra iş tasfiye edilecektir. Yaklaşık maliyet fiyatları ile fiilen yapılan köprü işleri bedeli karşılaştırıldığında, yüklenicinin sadece köprü işleri için yüzde 610 daha fazla hak ediş tutarı elde ettiği görülmektedir. Yaklaşık maliyet tutarı ile yüklenicinin teklif tutarı karşılaştırıldığında, köprü işleri için yaklaşık yüzde 190 oranında yüksek teklif verdiği, yüklenicinin kendi teklifi ile gerçekleşen imalat tutarı karşılaştırıldığında, yaklaşık yüzde 150 oranında daha yüksek tutarda iş yaptığı görülmektedir” ifadelerinde bulundu. YAKLAŞIK MALİYET GERÇEKÇİ HESAPLANMAMIŞ Rapora göre ihale dosyası kapsamında yer alan diğer iş grupları imalatları incelendiğinde, toprak işleri için yaklaşık 12 milyon TL tutarında teklife karşılık yaklaşık 356 bin TL, sanat yapıları için yaklaşık 30 milyon TL tutarında teklife karşılık yaklaşık 5.8 milyon TL, üstyapı işleri için yaklaşık 17 milyon TL tutarında teklife karşılık sıfır TL, oto korkuluk işleri için yaklaşık 270 bin TL tutarında teklife karşılık sıfır TL iş yapıldığı ortaya çıktı. Köprü işleri için ise yaklaşık 26 milyon TL teklife karşılık imalat artışları nedeniyle 64 milyon 637 bin 847 TL iş yapıldı. Sözleşme bedeli 89.6 milyon TL olan işte, 72.6 milyon TL harcama gerçekleştirildi. Bunun sadece 7.9 milyonu köprü harici işler için harcandı. Raporda, “Bu işe ilişkin önemli tespitlerden birisi de yaklaşık maliyetin miktar olarak gerçekçi hesaplanmaması sonucu, işin gerçek maliyetinin çok üzerinde yapılmasıdır. İdare ihale öncesi yaklaşık maliyet çalışmalarını doğru yapmamıştır. Bu nedenle, köprü grubu imalat miktarlarında olağanüstü artış gerçekleşmiştir” vurgusu yapıldı. İHALEYE ÇIKILMASININ İSTİSMAR EDİLMESİNE NEDEN OLUYOR Raporun sonuç kısmında ise şu ifadelere yer verildi: “Yapım çalışmaları sırasında ortaya çıkabilen proje değişikliğine bağlı metraj artışları istisnai olmalıdır. Ancak, bu durum neredeyse genel hale gelmektedir. Diğer yandan, kamulaştırma işlemi hiç yapılmadan ihaleye çıkılması, 4734 sayılı Kanunun 62’nci maddesinde verilen karayolları için kamulaştırma tamamlanmadan ihaleye çıkılması yetkisinin istismar edilmesine yol açmaktadır. Bulguda açıklanan iş özelinde değerlendirme yapılırsa, kaynakların doğru kullanılması adına öncelikle yol imalatlarının yapılması, köprü işlerinin daha sonraya bırakılması gerekirdi. Ancak, kamulaştırma sorunları gerekçesiyle, öncelikle köprü imalatları yapılmış, bu kısımdaki imalat artışlarıyla birlikte yol yapacak kaynak kalmamıştır. Yapılan köprü imalatları ise, yol tamamlanmadan kullanılamayacaktır. İdarenin bu tür olumsuzlukları gidermek amacıyla çıkardığı iç genelgeler, sorunun çözümüne katkı sunmakla birlikte, tek başına sorunu çözemeyecektir. Bu tür işlerin titizlikle takip edilmesi, görevlilerin azami dikkat göstermesi gerekmektedir. Konunun bölge müdürlüklerine yazılması doğru olmakla birlikte, bu tür uygulamaların tekrar etmemesi için Kurum içi denetim mekanizmalarının da bu yönde işletilmesi gerektiği düşünülmektedir.”